Độc đáo xôi ngũ sắc của người Cao Lan

15/06/2011 8:06 PM 

Gọi là xôi ngũ sắc bởi món xôi này có 5 màu khác nhau. Theo quan niệm của một số đồng bào các dân tộc thiểu số như: Cao Lan, Tày, Nùng, Thái... ở khu vực miền núi phía Bắc thì mỗi màu sắc thể hiện những ý nghĩa triết lý vũ trụ, nhân sinh  trong ‘‘ngũ hành”.

Độc đáo xôi ngũ sắc

Đồng bào các dân tộc thường làm xôi ngũ sắc vào những dịp lễ, Tết, ngày hội hay trong đám cưới, đám tang... để thờ cúng rồi mới ăn.

Ngày Tết với đĩa xôi mang chữ Lộc

Làm món xôi ngũ sắc cũng lắm kỳ công, về cơ bản các công đoạn cũng giống như làm xôi bình thường, chỉ khác là để tạo ra các màu xôi khác nhau thì cần công phu hơn. Các màu thường là: đỏ, đen, trắng, vàng, xanh hoặc tím (tuỳ vào quan niệm của mỗi vùng mà có những màu sắc khác nhau). Nhưng về cơ bản thì người dân tộc quan niệm Đỏ tượng trưng cho Hoả, đen là màu của Thủy, Trắng là màu của Kim, Vàng là màu của Thổ, Xanh hay Tím tượng trưng cho Mộc.

Ngày tết với đĩa xôi mang chữ Phúc

Để tạo màu sắc cho xôi, đồng bào hoàn toàn sử dụng các chất liệu tự nhiên trong thiên nhiên, không dùng phẩm màu nên không gây độc hại. Tuỳ thuộc vào mỗi vùng, mỗi dân tộc mà nguyên liệu tạo màu sắc có sự khác nhau. Với người Cao Lan (Bắc Giang) thì để có màu xanh đồng bào lấy từ lá gừng, màu đen lấy từ lá cây thau, màu vàng lấy từ củ nghệ vàng hoặc từ quả giành giành, màu đỏ được tạo từ lá cẩm hồng hoặc cẩm tía, còn với màu trắng thì chính là màu của gạo nếp có sẵn. Để tạo ra các màu sắc này đồng bào lấy từng loại lá rừng trên đem nghiền nhỏ rồi vắt lấy nước đặc, mỗi màu đem ngâm riêng với gạo nếp trong nước chừng 6 đến 7 giờ đồng hồ rồi cho từng loại gạo đã được tẩm màu vào chõ xôi để đồ.

Ngày Tết với đĩa xôi mang chữ Thọ

Gạo nếp mà người Cao Lan dùng là loại nếp trồng trên nương có vị đậm đà và thơm hơn nếp bình thường. Màu sắc lôi cuốn và hấp dẫn, hương vị đặc trưng, quyến rũ của gạo nếp nương, cộng thêm những mùi vị rất đặc trưng khác của các loại lá rừng tạo cho xôi ngũ sắc có những dư vị rất đặc biệt, độc đáo và khác lạ.

Xôi ngũ sắc ăn kèm với món chả

Có nhiều cách để thưởng thức xôi ngũ sắc, nhưng theo kinh nghiệm và truyền thống của người Cao Lan thì ăn xôi ngũ sắc cùng với thịt gà, giò, chả là ngon nhất.
Không chỉ có vậy, vào ngày Tết người Cao Lan còn làm xôi với đề tài chúc tụng, mừng xuân, cầu mong những điều tốt đẹp nhất đến với gia đình, bản thân như xôi có chữ “Phúc-Lộc-Thọ”...